Samengestelde gezinnen en de verkeerde werking van het erfrecht

Het (nieuwe) erfrecht gaat uit van een ‘standaard’ gezinssituatie, namelijk een man, een vrouw (getrouwd) en twee kinderen. Voldoe je niet aan deze ‘standaard’, dan doe je niet (goed) mee. Nu is het wel zo dat door een huwelijk automatisch de langstlevende partner wordt beschermd, maar dit kan verkeerd uitpakken bij samengestelde gezinnen.

Volgens het erfrecht erven namelijk in eerste instantie ‘automatisch’ de partner en de kinderen en juist hier zit het probleem bij samengestelde gezinnen. Deze standaard vererving is de voedingsbodem voor familie conflicten.

Een voorbeeld: Arie en Anne zijn getrouwd. Zij hebben een totaal vermogen van € 420.000. Arie heeft 2 kinderen uit een vorig huwelijk, terwijl Anne ook een tweetal kinderen heeft uit een vorig huwelijk. Wanneer Arie overlijdt regelt de wet automatisch wie de erfgenamen zijn, namelijk de echtgenote en de kinderen van Arie. De nalatenschap van Arie is dus de helft van de gemeenschap, dus € 210.000. Volgens de wet krijgen de erfgenamen allemaal een even groot erfdeel, namelijk allen 1/3e gedeelte (€ 70.000). Wanneer een week later Anne ook overlijdt krijgen haar kinderen haar helft (€ 210.000) plus het erfdeel dat zij heeft verkregen van haar echtgenoot (€ 70.000). De kinderen van Arie krijgen dus in totaal:                € 140.000, terwijl de kinderen van Anne in totaal € 280.000 krijgen. Dit betekent dat de kinderen van degene die als laatst overlijdt, tweemaal zoveel krijgen als de kinderen van de eerst overledene.

Dat dit slechts één van de problemen is illustreert het volgende voorbeeld. Arie overlijdt weer als eerst en de kinderen van Arie én zijn echtgenote krijgen gelijke erfdelen, maar Arie heeft nog een oud testament, waarin staat opgenomen dat alles bij de langstlevende partner blijft, maar dat de kinderen een vordering krijgen waarop een rente van 6% samengestelde rente loopt. Wanneer Anne nu 10 jaar na Arie overlijdt zijn deze kindsdelen aangegroeid tot € 125.000 per persoon. Bij het overlijden van Anne zien we nu dat de kinderen van Arie recht hebben € 250.000. De kinderen van Anne krijgen nu maar € 170.000

De echte problemen komen natuurlijk wanneer de langstlevende partner ook veel heeft opgemaakt van het vermogen. De erfgenamen van de langstlevende partner dienen de schulden uit de nalatenschap te voldoen. De erfdelen van de kinderen van de eerst overleden partner vallen hier ook onder. Stel dat er ten tijde van het overlijden van Anne nog maar € 230.000 over is van het vermogen. De kinderen van Arie hebben recht op € 250.000 samen, waardoor de nalatenschap negatief is en de kinderen van Anne slechts schulden erven.

Uiteraard zijn al deze problemen niet de bedoeling geweest van de wetgever, maar doordat automatisch de wettelijke verdeling van toepassing is, loopt de vererving bij samengestelde gezinnen altijd fout! De oplossing tot het probleem is eenvoudig: een goed testament opmaken waarin deze problemen worden voorkomen.