Is het ”ongestoord voortleven”, zoals beschreven in het Nieuw Erfrecht, nu wel écht zo goed gewaarborgd als we allemaal denken?

Het nieuw erfrecht, zoals we dat kennen sinds 2003, heeft de langstlevende partner vóórop staan in de erfrechtelijke bescherming. Hij of zij krijgt de gehele erfenis in eigendom, mag alles opmaken/verkopen en de kinderen kunnen hun (papieren) erfdeel niet opeisen. Dit is een bescherming die vóór 2003 nog helemaal niet bestond.

Voordeel van deze wettelijke regeling is dat nu niemand buiten de boot valt. Automatisch, dus ook als we geen testament maken, geldt deze regeling voor iedereen. Maar klopt dit nu wel? En hoe goed is deze bescherming nu eigenlijk echt?

De wet spreekt van een echtpaar met gezamenlijke kinderen.

Wettelijk gezien is er sprake van een zekere tunnelvisie. Slechts echtparen (huwelijkspartners en geregistreerd partners) vallen onder deze wettelijke regeling. Voor samenwoners gaat deze regeling niet op. Bescherming voor niet-gehuwden is er niet op basis van de wet. Samenwoners dienen derhalve te allen tijde een testament op te maken om gebruik te kunnen maken van een zekere bescherming. Ongestoord voortleven geldt derhalve niet van rechtswege voor deze groep mensen.  Maar ook stellen met kinderen uit vorige relaties komen er niet altijd genadig van af. Wanneer de partner overlijdt én hij/zij had kinderen uit een vorige relatie, waarvan de ouder overleden is, dan komen deze kinderen bij het overlijden van hun laatste ouder hun erfdeel van de eerst overleden incasseren bij de stiefouder. Er is dan geen bescherming voor deze langstlevende partner. De erfdelen van deze kinderen (vermeerderd met eventuele rente) dienen direct te worden uitbetaald. Toch is deze langstlevende partner een partner in de zin van de bescherming die het nieuwe erfrecht biedt, maar omdat er simpelweg niet wordt voldaan aan het ‘achterhaalde idee’ dat bescherming slechts kan plaatsvinden bij een echtpaar met gezamenlijke kinderen, vindt er helaas geen bescherming plaats.

Ook gehuwden met gezamenlijke kinderen zijn niet veilig. Op drie andere grote punten gaat het ook hier verkeerd.

Erfbelasting

Wanneer er een vermogen (waarde woning, auto, spaargeld etc.) is van € 220.000 of meer dient er bij het eerste overlijden door de kinderen erfbelasting te worden betaald over hun erfdeel (dat zij echter niet kunnen opeisen). Deze belasting dient de langstlevende partner vóór te schieten, hetgeen dan weer haaks staat op het idee “ongestoord voortleven”. Vooral wanneer dit een groot bedrag is en/of er weinig tot geen spaargeld is (omdat het meeste vermogen in de stenen zit), kan dit voor hele grote problemen zorgen. De langstlevende partner zal een persoonlijke lening moeten nemen, de hypotheek moeten verhogen (indien mogelijk uiteraard) of iets dergelijks, hetgeen er dan weer voor zorgt dat haar vaste lasten omhoog schieten. Dit was nu juist allemaal niet het idee van het ‘ongestoord voortleven’.

Wet Langdurige Zorg

Sinds 2013 bestaat de regeling (weer) die een bijdrage vraagt voor zorg. Deze eigen bijdrage is gekoppeld aan zowel het inkomen als aan het vermogen. Deze eigen bijdrage kan zo hoog worden dat in een hoog tempo het totale vermogen wordt ‘opgegeten’. Vreemd genoeg wordt dit ‘opeten’ mede mogelijk gemaakt door het idee van ongestoord voortleven. Hoe zit dit?

De wet bepaalt dat de langstlevende ‘alles’ krijgt en iedere cent mag opmaken, er is dus een volledige bescherming. De WLZ maakt hier dankbaar gebruik van en eet vervolgens alles op. Juist door het feit dat ‘alles’ voor de langstlevende partner is zorgt dat haar vermogen groeit, hetgeen mag worden opgegeten door de WLZ, want de langstlevende partner mocht tenslotte iedere euro opmaken.

 Verklaring van Erfrecht

Een verklaring van erfrecht is een verklaring van een notaris, waarin staat opgenomen wie er is overleden, wie de erfgenamen zijn en tenslotte wie gerechtigd is om over de erfenis te beschikken. Deze verklaring kost u gemiddeld tussen de € 400 en € 1.200. Helaas is deze verklaring niet direct leverbaar, maar dienen er diverse handelingen en onderzoeken te worden gedaan door de notaris, de gemeente en het CBG (Centraal Bureau Genealogie). Deze onderzoeken kunnen soms enkele weken tot maanden duren. In de tussentijd kan de langstlevende partner vaak niet beschikken over de gelden op de bankrekeningen. Er moet namelijk worden uitgezocht wie nu alles mag regelen en wie bevoegd is. Het behoeft geen betoog dat deze (veelal bancaire) juridische misser het ongestoord voortleven van de partner doorkruist. Niet alleen kan de partner geen gebruik maken van de gelden op de bank, maar dient hij/zij ook nog eens een dure verklaring van erfrecht te betalen.

Het ongestoord voortleven is mooi bedacht en op diverse plaatsen goed geregeld, maar sterft helaas een vroege en vruchteloze dood.

Helaas is het zo dat de bescherming van de langstlevende partner nog steeds niet voldoende is geregeld door de wetgever, hetgeen het laten opmaken van een goed testament nog steeds nodig maakt. Denk dus niet dat de wetgever in al zijn wijsheid een regeling heeft opgenomen dat u automatisch beschermd en u volledig ongestoord laat voortleven. Nu zijn niet alle dromen bedrog, maar het wettelijke ‘ongestoord voortleven’ is dit wel.